We zijn gemaakt als natuurlijke, wilde wezens, verbonden met de andere bewoners van onze planeet. Maar tegenwoordig zijn we zo beschaafd en getemd dat daar weinig van over is. Is daar nog iets aan te doen? Deze keer: rewilden op blote voeten.

Wandelen is de meest natuurlijke manier van voortbewegen van de mens. Het is ook wat een mens uniek maakt: geen enkel ander dier beweegt zich voort op twee benen. Hierdoor hebben we onze handen vrij voor het maken van vuur, het verzamelen van voedsel en het jagen op dieren. Of voor de moderne equivalenten daarvan.

Zoveel als onze verre voorouders liepen, doen we nu niet meer. Toch is het lange tijd de meest praktische en goedkope manier geweest om van de ene naar de andere plek te komen. Totdat daar andere vervoersmiddelen voor in de plaats kwamen. In de 19^e eeuw, met de opkomst van de Romantiek, kreeg het wandelen een andere betekenis. Het werd een bezigheid van onder andere filosofen en schrijvers, zoals Jean Jacques Rousseau. Wandelen als een vorm van terugkeer naar de natuur, een manier om inspiratie op te doen. Het was een reactie op het rationalisme van de Verlichting en de daarop volgende industrialisatie. Daarbij past ook wat Henry David Thoreau deed. Hij trok zich terug in een zelfgebouwd huisje bij het Waldenmeer, in Massachusetts. Daar leefde hij een eenvoudig leven en wandelde veel. Hij schreef daarover zijn bekende boek Walden, or Life in the Woods.

In veel opzichten is er sprake van een terugkeer van de Romantiek. Of het is nooit echt weggeweest. We leven in deze tijd misschien wel verder verwijderd van de natuur dan ooit eerder in de geschiedenis van de mensheid. Ons leven speelt zich grotendeels binnen af, we vervoeren ons per auto, bus of trein en werken achter schermen. Eten komt uit de supermarkt en wat we verder nodig hebben bestellen we online. En als we communiceren, doen we dat via een scherm. Veel mensen hebben waarschijnlijk niet door dat ze iets missen. Maar ondertussen gaat het hard achteruit met de mentale en fysieke gezondheid van de gedomesticeerde Westerse mens.

Rewilding

Er is tegenwoordig ook een kleine en verspreide, maar radicale tegenbeweging te ontwaren, die je zou kunnen scharen onder de term rewilding. Het is een beweging terug naar een manier van leven die past bij hoe wij als mensen bedoeld en gemaakt zijn. Een leven waarin je (veel) meer tijd buiten doorbrengt, meer in beweging bent, kennis hebt van de levende natuur om je heen en ook weet welke planten eetbaar en helend zijn.

Sinds een paar jaar ben ik zoekend naar manieren om iets van die rewilding terug te brengen in mijn eigen leven. Een van de meest effectieve manieren om dat te doen is wandelen – helemaal in lijn met de filosofen van de Romantiek. Wandelen zorgt ervoor dat je in beweging bent met een tempo die het toelaat om goed om je heen te kijken en de omgeving in je op te nemen. En om af te toe te stoppen om even wat langer stil te staan bij een plant of dier die je aandacht trekt. Of te snoepen van bramen, eetbare bloemen of eetbaar blad. Hoe langer je onderweg bent, hoe meer het stadse leven naar de achtergrond verdwijnt. Het zorgt voor rust in je hoofd en meer aandacht voor wat er om je heen gebeurt.

Blote voeten

Om zoveel mogelijk de natuurlijke manier van bewegen van de mens te benaderen, loop ik al een paar jaar op barefoot schoenen, ook wel ‘minimal footwear’ genoemd. Dat zijn schoenen met dunne zolen, geen hak en veel ruimte voor de voorvoet en tenen. Zeker op natuurlijke ondergrond loopt dit heerlijk. Maar om écht in contact te staan met de grond waarop je loopt kun je je schoenen natuurlijk ook helemaal uittrekken. Lopen of wandelen op blote voeten is een bijzondere ervaring. Het voegt als het ware een dimensie toe aan je beleving. Ineens voel je dat de grond onder je voeten soms warm is en soms koud. En dat een zandpad met dennennaalden heel anders aanvoelt dan een modderig bospad. Er komt allemaal informatie binnen via je voetzolen, waar je je eerder niet bewust van was.

Wie verstandig is, bouwt dit rustig op. Voeten die altijd in schoenen hebben gezeten zijn niet meteen klaar voor een lange wandeling zonder bescherming. Niet alleen de voetzolen, maar ook de spieren, pezen en gewrichten moeten zich aanpassen aan het lopen zonder ondersteuning. Voeten zijn uitstekende schokdempers, maar alleen als je landt op je voorvoet. Dat vraagt om een hele andere manier van lopen dan wanneer je schoenen draagt. Ook dat kun je trainen, maar het kost wel tijd.

Nu ben ik zelf niet altijd heel verstandig, zeker niet als ik iets nieuws wil proberen. Onlangs begon ik met het lopen van het Roots Natuurpad, het langste natuurpad van Nederland. Die gaat zoveel mogelijk over onverharde paden en door natuurgebieden. Dat leek mij een perfecte gelegenheid om het lopen op blote voeten eens te gaan proberen. Maar dat had ik misschien niet meteen 10 km achter elkaar moeten doen. In het begin was het heerlijk, maar ik moest het bekopen met een grote blaar en een zere voet. Mijn voetzolen waren bovendien extreem gevoelig en pijnlijk geworden.

De weg terug naar een wilder leven is blijkbaar makkelijker gezegd dan gedaan. Maar ik geef het niet op. Mijn voet mag nu even rusten en herstellen, en dan ga ik het gewoon weer proberen. Kleine stukjes op de camping in Frankrijk, bijvoorbeeld. Zodat ik straks het Roots Natuurpad misschien wél op blote voeten kan lopen.

Lees hier de andere afleveringen van de Ongetemde Mens.