Iedereen is het er over eens: we leven in een tijd van ongekende technologische vooruitgang. Sterker nog, je zou kunnen zeggen dat we getuige zijn van een revolutie die zijn weerga in de geschiedenis niet kent. Onzin, zegt Jacques Ellul. We staan juist compleet stil.
In Staan in de wereld van nu schrijft hij in 1948:
Ondanks de overtuiging dat onze tijd revolutionair is, moeten we wel erkennen dat met we met alle schijn van beweging en evolutie in een complete stilstand leven. Er is ongetwijfeld veel wanorde en geweld, er is technische voortuitgang en er zijn sociale en politieke experimenten. Maar in werkelijkheid is onze wereld statisch, omdat haar structuren absoluut vast blijven liggen en de ontwikkeling zich volkomen logisch ontvouwt, en niet revolutionair.
In feite is er een bepaald aantal waarden en krachten van beslissende betekenis in onze wereldbeschaving: het primaat van de productie, de voortdurende aanwas van de macht van de staat en de vorming van de natiestaat, de autonome ontplooiing van de techniek, enzovoorts. […] Elke huidige verandering ontwikkelt slechts de structuren van onze maatschappij. Alle partijen, of ze nu revolutionair zijn of conservatief, liberaal of socialistisch, rechts of links, zijn het het eens over het handhaven van deze fundamentele fenomenen.
(Technologische) revolutie is dus niet een ommekeer van de logische gang van de geschiedenis, maar slechts een versnelling ervan. De revolutie die we kunnen voorzien, is dus een toenemende versterking van de macht van de staat, een steeds vollediger onderwerping van de mens aan zijn economische functie, een nog completere verdwijning van de persoon in de massa, enzovoorts. Samengevat: een versterking van de bestaande structuren!
Een stukje verder schetst Ellul een smal weggetje. Geen snelle actie, maar een levenslange positie.
De positie van christenen in de wereld is een revolutionaire positie. Zij dragen bij aan het behoud van de wereld door te midden daarvan een revolutionaire, onuitputtelijke kracht te zijn. En om het behoud van de wereld gaat het wel degelijk. Want ‘meegaan met de geschiedenis’ leidt tot een catastrofe, tot de dood van veel mannen, vrouwen en kinderen, tot het verdwijnen van de mogelijkheid voor een menselijke beschaving en tot technisch georganiseerde zelfmoord. Om de wereld te behouden is het nu nodig dat er een werkelijke revolutie plaatsvindt.
Dat christenen revolutionair zijn, blijkt niet altijd uit de geschiedenis en nu al helemaal niet. Het lijkt vandaag wel zeker dat christenen de meest conformistische, slapste mensen van allemaal zijn. […]. Maar dat christenen in bepaalde tijden het revolutionair besef verliezen dat bij hun geloof hoort, betekent nog niet dat de heilige Geest stopt met werken en dat de positie van christenen voor ze hun geloof belijden ineens niet meer revolutionair is.
[…] Het betreft hier een positie, en niet noodzakelijkerwijs een actie. Al met al is het een staat van permanente revolutie, die vertaald kan worden in georganiseerde actie, maar die ook kan zitten in een gistingsproces met grondige en gestage arbeid, dat net zo goed revolutionair is als een plotselinge, opzienbarende uitbarsting – want dan het eindpunt of crisismoment is maar niet de hele revolutie.
Tot zover Jacques Ellul. En jij? Welke brede wegen zie jij in je leven? En elke smalle wegen probeer jij, zoekend en tastend, te bewandelen? We zijn bezig om magazine #4 te maken over de uitspraak van Jezus “Zoek de smalle weg”. Daarvoor zijn we op zoek naar uit-het-leven-gegrepen verhalen van mensen zoals jij. We dagen je uit: schrijf er eentje op en stuur het naar ons toe. Wellicht kunnen we het een plek geven in het magazine.
Jacques Ellul
Ellul is één van de opa's van deze Karavaan, om zijn combinatie van scherpe sociologie en hoopvol geloof. Voor meer info over deze 20e eeuwse Franse denker en doener kun je op verschillende plekken op deze site terecht.