De Leegte in (1): De hele wereld is mythe

Zet de vrede van het hart boven alles.

Ik ben waarschijnlijk niet de enige die de gelijkenis ziet tussen dit:

en dit:

Ik wil hier niet schrijven over Donald Trump, of over Amerika. Nee, ik wil proberen te schrijven over iets anders, dat deze foto’s helpen oproepen. Ik wil het hebben over het vlees erachter. Omdat ik denk dat we hier niet te maken hebben met politiek, of zelfs cultuur. Dat soort dingen zijn de uiterlijke manifestatie van de mythes die daaronder liggen te draaien en te kronkelen. Soms zie je aan het oppervlak een vin uit het water komen. Maar daaronder zwemt iets reusachtigs.

Anders gezegd: alles is mythe.

Kijk naar wat je hier krijgt, in deze foto. Een Amerikaanse held, slash, schurk die gewond is, maar niet buigt. Nu zal hij van de grond oprijzen om ons te redden, slash, vernietigen. Kijk: een gelukkige fotograaf heeft dit moment zo kunnen vastleggen dat het lijkt op een van de bekendste bevrijdingsfoto’s van de natie.

Niemand hoefde dit te plannen. Het is mythe in actie. Wat we ‘politiek’ noemen is altijd een manifestatie van wat er in de diepten gebeurd, maar in de diepten bewegen krachten die ons te boven gaan. Soms heb je beelden nodig om dit duidelijk te krijgen.

Maar wat nu? roept iedereen, wat moeten we doen? Het is de oudste vraag. De zoon van God antwoordde erop met de eerste woorden die hij sprak na het begin van zijn werk.

Bekeer je, want het koninkrijk van de hemel is nabij.

Bekering is een vertaling van het Griekse woord metanoia, dat meestal wordt vertaald met ‘verandering van geest’. De geest in kwestie is alleen niet de redenerende ‘linkerhersenhelft’ die we in het moderne Westen zijn gaan associëren met dat woord. Het is de nous, dat vaak wordt gezien als het ‘het hartsbewustzijn’ maar waarvoor, ook nu, niet echt een letterlijke vertaling is. De nous is het deel van ons waar de heilige Geest woont. Het is het deel van ons waarin we, als we stil zijn, de Vader kunnen horen spreken.

Verander je geest. Verander je hart. Verander je richting. Verander de oriëntatie van je kijken. Verander je hele leven.

Bekeer je.

Wat moeten we doen wanneer we de mythe door de oppervlakte zien breken? We doen dit. We stellen ons vertrouwen niet op Prinsen. En we kijken uit voor de duivel.

O ja, die. Degene Die We Niet Noemen. Maar er is geen ontkomen aan, in het christelijke leven, van Old Nick, zoals we hem in Engeland noemen. Na de oproep tot bekering van Jezus, de Zoon, en na zijn doop maar voordat zijn bediening begint, neemt de duivel Hem mee, de bergen in, de wildernis in, weg van de mensen, en doet Hem drie keer een aanbod.

Waarom verander je deze stenen niet in brood? (Geef ons wonderen of we geloven je niet.)

Waarom regeer je de wereld niet door politiek, in plaats van door zelfopoffering? (Kies de Duivel boven God. Kies de wereld boven het Koninkrijk.)

Waarom gooi je jezelf niet dood? (Test Gods liefde. Vraag bewijs voor geloof.)

Zijn we echt zo naïef dat we denken dat deze voorstellen verleden tijd zijn? Denken we dat ze alleen aan Jezus werden aangeboden? We weten toch dat ze elke minuut aan ieder van ons worden voorgesteld?

Hoe doen we het in ons antwoord?

Ik doe het niet zo goed.

Niet lang geleden kreeg ik een opdracht, in gebed. Dat gebeurt niet vaak, en ik praat er nog steeds niet graag in het openbaar over. Maar ik denk dat het tijd is om het door te geven, want de wereld wordt gekker en gekker, of misschien is de wereld altijd al zo geweest en beginnen sommigen van ons nu pas te zien hoe die in elkaar zit en wie hier de show runt. Hoe dan ook, het heeft me geholpen om te zien wat het hart van de dingen is.

Ik zet natuurlijk altijd vraagtekens bij dit soort dingen. Heb ik het me ingebeeld? Kwamen de woorden die ik hoorde van mezelf? Had ik ze ergens gelezen en kwamen ze nu uit mijn onderbewustzijn? Waarom zou iemand eigenlijk tegen me praten? Ik kan niets bewijzen. En toch, als het gebeurt, dan weet je dat er iets aan de hand is. Ik heb nooit een stem uit de wolken gehoord – ik weet zeker dat ik daar bang van zou worden – maar er was iets van buiten dat zichzelf aandiende. Ik hoorde duidelijk deze woorden:

Zet de vrede van het hart boven alles.

Ik heb al heel lang in gebed gevraagd om leiding in hoe ik een christelijk leven kan leiden. Welk werk moet ik wel of niet doen? Wat moet ik verliezen, waarvan moet ik weglopen, waar moet ik naartoe lopen? Hoe zou alleen maar een begin van bekering eruitzien in dit ene slechte hart?

Ik denk dat dit het antwoord was.

Zet de vrede van het hart boven alles.

Het is zo mooi eenvoudig. Volg het – volg het echt – en alles valt op z’n plek.

Het hart – de nous – is waar onze geest verblijft. Het is waar de Geest woont, en waar de verhalen vandaan komen en waar beelden zich nestelen. Wanneer het hart beelden ziet, begrijpt het ze meteen. Beelden zijn veel ouder dan woorden, zoals liedjes veel ouder zijn dan argumenten. Vandaag de dag vallen we in zekere zin weer terug naar de standaard. Deze tijd van internet brengt ons uit het korte tijdperk van woorden weer terug naar de tijdperk van beelden.

Hoeveel beelden zien we dagelijks, en wie laat ze zien? We denken misschien dat we niet door ze worden gevormd – we denken misschien dat we ‘rationele’ wezens zijn, die alles doordenken – maar gevormd worden we. De Man die Gewond Is Maar Niet Buigtis het beeld van deze week. Volgende week is het een andere, en als we niet opletten zal elk beeld ons bij onze passies grijpen en ons precies brengen waar het wil.

Al jaren heb ik op een vraag zitten kauwen, als een hond op een oud bot. Ik heb er hele boeken over geschreven. Ik sprak erover op film een paar weken geleden. Zijn woorden mijn probleem? vroeg ik me af. Maar woorden zijn niet mijn probleem, en dat is wat de gebedsinstructie mij vertelt. Mijn probleem – ons probleem – is wie onze woorden dienen.

Zet de vrede van het hart boven alles.

Als wij, als antwoord op al welk beeld dan ook dat de wereld ons toewerpt, naar ons hart kijken, kunnen we direct zien of daar vrede woont, of iets anders: boosheid, woede, rechtvaardigheid, afleiding, of blijdschap zelfs. Als het geen vrede is, dan brengt iets of iemand ons de verkeerde kant op.

En dus heb ik deze week een paar beslissingen genomen. De beslissingen hebben geen betrekking op deze beelden, maar de beelden ondersteunen het wel. Omdat we nu, openlijk, een mythische tijd binnengaan. We leven er altijd al in, maar nu kunnen we het zien. Oude verhalen worden opnieuw afgespeeld. Oude hartstochten worden opnieuw aangewakkerd. Oude stammen, oude goden, komen op. Oorlog komt eraan, of is er al.

Het gaat niet goed.

Maar ja, het is nooit goed gegaan. Toen de Zoon op Aarde liep, nagelde de politiek hem aan een martelwerktuig, en de mensen die drie dagen geleden hadden gejuicht om zijn komst, juichten nu om zijn dood. Daarmee waren ze onbewust spelers in een nieuwe mythe, een anti-mythe, een verhaal dat alle oude verhalen zou ophangen. De eersten zullen de laatsten zijn, de laatsten zullen de eersten zijn. Wie zijn leven wil behouden, zal het verliezen. Dit was de wereld omgekeerd, zoals Petrus in Rome – zoals Rome zelf, uiteindelijk.

Bekeer je, want het koninkrijk van de hemel is nabij.

We kunnen ook nog spelers zijn in de oude mythes, als we willen. Ook al zijn ze vastgespijkerd, ze zijn nog niet dood. We kunnen elke dag in de week vulmiddel zijn in the handen van ouwe satan. De wereld is nog steeds zijn speeltuin, en de plekken waar hij speelt bevinden zich in onze harten. Maar het is niet meer het enige wat we kunnen zijn. Iets heel anders kan nu zijn.

Iets heel wonderbaarlijks kunnen we nu zijn.

Wat heeft bekering voor zijn als de wereld uit elkaar valt? Maar de wereld is altijd al uit elkaar gevallen. En vergeet niet, bekering betekent verandering. Verandering op het niveau van het beeld. Verandering op het niveau van het atoom. Verandering op het niveau van de nous. Dit alles is nu onder onze controle. Over dit alles hebben we nu macht.

Is verandering niet wat we allemaal nodig hebben? Het is zeker wat ik nodig heb. Man, wat heb ik dat nodig.

Zet de vrede van het hart boven alles.

In ons binnenste koninkrijk, in ieders hartsbewustzijn, klinkt de stille zachte stem. Maar die horen we alleen wanneer de wereld stopt met woeden. De duivel is een briesende leeuw, zegt de heilige Petrus, die zoekt wie hij kan verslinden. De wereld zoekt naar ons in insta-beelden en liedjes en nieuws en woede en discussie, in memes en clickbait en deepfakes en soundbites. Ze eist te worden gediend door onze hartstochten die ze naar zich toe trekt als golven op de oceaan die worden aangewakkerd vanuit kalm water. Ze staat erop dat je een kant kiest. Kijk naar wat die f***ers hebben gedaan! Pak ze! Het maakt niet uit wie die f***ers zijn. Zodra je ze wil pakken, ben je de prooi.

Dit alles is mij gegeven.

Ik heb dit weekend een paar besluiten genomen, en nu ga ik ze opschrijven en publiceren, want op die manier wordt het moeilijker om erop terug te komen. Ik heb nu gezien, denk ik, dat woorden niet mijn probleem zijn, maar het redenerendedenken. Posities. Analyses. Meningen. Discussie: speciaal discussie. Alles wat verdeelt. Alle dingen die me veel meer inkomen zouden bezorgen en veel meer reputatie dan stukken zoals dit. Maar de wijsheid van de wereld is dwaasheid voor God, en hij vangt de wijzen in hun eigen sluwheid. Ik heb in mijn eigen leven geprobeerd om sluw te zijn, en wijsook. Dat loopt allemaal uit op een dichte deur.

Alles wat ik vandaag weet is dat ik niet de stille, zachte stem kan horen als de goden van politiek en opinie naar me brullen als leeuwen, mijn hartstochten opstoken, mijn ideeën en mijn toewijding opeisen. Ik ben snel opgestookt. Ik denk dat we dat allemaal zijn.

Je zal niet zuiver kunnen bidden, schreef Evagrios de Eenzame, als je in beslag wordt genomen door materiële zaken en druk bezig bent met niet aflatende zorgen. Want gebed is de afwijzing van concepten.

Ik ben al gestopt om over die dingen te schrijven. Maar nu ben ik ook gestopt om erover te lezen. Ik heb elk nieuws of analyse of politiek voor veertig dagen afgezworen. Ik heb alcohol ook afgezworen, want het stookt me op een andere manier op. Ik heb alles afgezworen dat in de weg staat van de vrede van het hart, wat het onderbreekt, wat me weerhoudt om te voelen. Ik weet wat die vrede is, op de spaarzame momenten dat ik er stilletjes in geworpen word. Jij ook, dat weet ik zeker. Dat is de vrede van God. Dat is waar we hier voor zijn.

Bereik de geest van vrede, zei de heilige Seraphim van Sarov, en duizenden mensen om je heen zullen gered worden.

Wat moeten we doen? Dat is wat we moeten doen.

Ik denk dat we ons allemaal wel afvragen wat God van ons wil. Ik ben vaak bezig met een vraag die daarmee te maken heeft: wat wil God dat ik opgeef? Blijkbaar is dat hoe ik mijn plaats in de wereld opvat. Ik heb verschillende dingen opgegeven in de loop der jaren, of ik heb ze nooit gehad, van smartphones tot credit cards tot hypotheken tot drank. Daar is niets moreel goeds aan. Ik ben niet moreel goed. Ik voel alleen maar dat al die stellageshet licht uit een hart verdringen. Of dempen, zodat de stem niet gehoord kan worden.

Een man die waardering najaagt, schreef de heilige Isaak de Syriër, kan niet worden bevrijd van de oorzaken van verdriet.

Misschien, als ik genoeg uit de weg heb geruimd, zal ik beseffen dat de echte reden dat ik schrijf is dat ik hunker naar waardering, en dan zal ik moeten stoppen. Op dit moment ben ik daar niet zeker van, en dus ga ik door. Maar waar ik wel zeker van ben is dat de wereld hunkert naar onze waardering. De wereldhistorische figuren zoeken de levensenergie van onze hartstochten door de beelden waarin ze worden opgeroepen. De hele wereld is mythe, en wij opereren op dat niveau. Politiek is niet politiek. Beeld is niet beeld. Alles is mythe. Alles is verhaal. Alles wordt voortgestuwd door diepe, diepe stromingen.

Elke dag groeit mijn verlangen om uit die rivier te stappen.

Vrienden, we leven nog steeds in het Romeinse Rijk. Het Colosseum en het Circus Maximus staan er nog. Er zijn nog steeds gladiatoren en slaven, er zijn nog steeds helden en tirannen, en hoe weten we precies wat het verschil is?

Dit alles is mij gegeven.

Stel je vertrouwen niet op Prinsen. Stel je vertrouwen in de Geest van Vrede. Dit lijkt wel de boodschap voor ons allemaal te zijn, de oudste les. Ik kan zelf geen kaas meer van de wereld maken, tenzij ik wankelend in gebed ga of voor de avondmaalskelk sta. Ik denk dat dit is hoe het bedoeld was. Ik denk dat dit is hoe de Vader het heeft gevormd. Ik denk dat we dat altijd vergeten. Maar we kunnen ons bekeren. We kunnen thuiskomen. Daar is de vreugde. Daar is de diepste van alle verhalen die er ooit zijn geweest.

Lees hier ook de andere delen van dit essay.

Met toestemming overgenomen van paulkingsnorth.substack.com en vertaald door Frank Mulder

Paul Kingsnorth

De Engelse schrijver en milieuactivist Paul Kingsnorth besloot een tijdje geleden om niet meer de hele tijd te proberen om 'de planeet te redden'. Hij geloofde dat de planeet iets wilde zeggen, en dat hij allereerst moest luisteren. Hij beschreef dat prachtig in zijn boek Bekentenissen van een afvallig milieuactivist. Toen hij ging luisteren, hoorde hij een stem, of beter gezegd: een Stem. Hij liet zich dopen in een Oosters-orthodoxe kerk. Op zijn eigen site The Abbey of Misrule schrijft hij over de machine, die de wereld aan het bouwen is, en hoe we ons daartoe moeten verhouden.