Wat doe je met je goede gedrag als je in deze wereld alle ellende van vluchtelingen hoort, daar een diep gevoel bij hebt maar je zo machteloos voelt. Dan ga je naar Lesbos om daar een periode mee te draaien bij de medische opvang in een asielzoekerskamp.
We kenden het uit het nieuws: beelden van Griekse kampen waar duizenden vluchtelingen samengepakt zitten, stukgelopen op de grens van de welvarende wereld. Een van de bekendste is het kamp op Lesbos, een Grieks eiland, net wat groter dan de provincie Utrecht, vlak voor de Turkse kust. Er is amper zorg, de meeste hulporganisaties worden door de overheid geweerd. Een van de weinige organisaties die door de overheid nog worden toegelaten is Stichting Bootvluchteling, die een kliniekje runt in het kamp. Samen met mijn man heb ik me opgegeven om hier een maand als vrijwilliger mee te draaien.
Waarom ga je zoiets doen? Dat heb ik me lang afgevraagd. Waarom willen we dit nou eigenlijk? Is dit iets dat God van ons vraagt? We leven met God, en we willen Jezus volgen. Maar hoe groot is dat nou eigenlijk? Of is dit een soort nieuwsgierigheid? Ik denk dat het simpelweg zo is dat deze doelgroep een grote plaats in ons hart heeft. We hebben zo veel verhalen gehoord van het leven hier op de Griekse eilanden, dat we iets wilden doen. We kennen in Nederland veel vluchtelingen van dichtbij, dus ons hart is al door hen voorbereid.
We hadden niet het gevoel dat we er eindeloos voor moesten bidden of om wijsheid vragen. Het verlangen om dit te doen was er al jaren, dus al die mensen die het zo dapper of goed vinden die hebben het mis. We wilden dit gewoon graag. En hoe we terug zouden komen? Geen idee.
Inmiddels zitten we hier twee weken. De eerste dagen konden we helaas nog niet starten door allerlei omstandigheden, dus we zijn pas deze afgelopen week echt begonnen.
Allebei niet echt medisch onderlegd proberen we hier anderen te helpen hun medische werk goed te kunnen doen en proberen we op plaats van locatie de vele asielzoekers met warmte en een grapje te verwelkomen, aandacht te geven als dat kan, met de kinderen een grapje te maken als ze huilen of bang zijn en allerlei ondersteunende dingen doen die gebeuren moeten bij patiënten. Kleine medische handelingen zoals temperatuur opmeten, zuurstof en polsslag. Dingen die een leek kan doen.
Als je hier komt moet je je eerst aanmelden bij de beveiliging van kamp Mavrovouni, het kamp Moria 2.0, zoals het ook wel genoemd wordt, dat uit de grond is gestampt nadat het oorspronkelijke kamp Moria door brand is verwoest. Dit kamp ligt direct aan het water op een werkelijk prachtige plek. Je zou er zo vakantie willen vieren. Maar schijn bedriegt.
Hospitainer
Als je binnen bent, zie je bijna gelijk de Hospitainer, zoals de kliniek wordt genoemd. Een container waarin de kliniek zich bevindt met daarnaast een tent waar ook wat onderzoeken kunnen plaats vinden. Het gaat om de simpeler onderzoeken, want wanneer het iets complexer wordt moet worden doorverwezen naar het ziekenhuis of de arts van de overheid.
Er is op het eiland één ziekenhuis, dat in feite overbelast is. De meeste ngo’s die in het kamp zaten zijn inmiddels weg. Daarbuiten is bij verschillende organisaties wel van alles te doen, al is dat ook sterk verminderd. Maar er zijn er nog steeds een stuk of dertig die alles doen om het leven van de vluchtelingen iets minder uitzichtloos te maken door sport, spel en psychische steun aan te bieden. Naast allerlei noodzakelijke spullen waar ze zorg voor dragen.
Schurft
Het leven hier in het kamp is zwaar. Het ligt pal aan zee – wat voor velen al traumatisch is – en ligt onbeschut tegen de hete zon of de koude wind. Het afgelopen jaar zijn er duizenden mensen aangekomen, en om hen op te vangen zijn grote tenten neergezet die voor ongeveer honderd mensen zijn. Er hadden een soort privéruimtes gecreëerd moeten worden, maar de druk is te groot en het is niet gebeurd. Mensen leven continu op elkaars lip, dag in dag uit, nacht in nacht uit met anderen in één ruimte. De gezinnen worden zoveel mogelijk met elkaar in kleinere ruimten gezet, maar ook dat wel met andere families samen. Met andere kinderen die huilen, boos worden, spullen kapot maken, enzovoorts. Waar schurft en luis heerst, beestjes die letterlijk onder je huid gaan zitten en die je bijna niet uit je kleding kunt krijgen. Je zit er niet voor een week, maar voortdurend. En dan ineens word je weer verhuisd, geen idee waarom, en moet je weer naar een andere plek.
Wat me het meeste raakt is de uitzichtloosheid. Iedereen hoopt op een spoedig positief antwoord op hun asielverzoek, maar dat antwoord komt bijna nooit. En als het komt, staat hen in een ander land nog veel meer te wachten aan eindeloze procedures. Het is niet zo dat we hier echt van slag zijn. We hadden al heel veel hadden gehoord en gelezen. Misschien zouden we veel meer geschokt moeten zijn en misschien komt dat ook nog. Want in feite ga je hier gewoon maar door op de automatische piloot.
Maar het intrigeert me dat we als mensheid gewoon verder kunnen leven terwijl om de hoek, aan de buitengrens van ons rijke continent, de mensen verkommeren. Maar dat is niet nieuw, mensen lijden in feite altijd alleen. Ook al hebben ze een netwerk. Een ander kan je leed niet dragen, dat is een feit. Dat zal je zelf moeten doen. Maar hoe helpend is het als er mensen zijn die je willen bemoedigen of die je liefhebben. Blijvend. En dat is wat deze ngo’s proberen.
Is dat dan wat we willen? Het alleen-zijn verminderen? Ja, ik denk dat dat misschien in de buurt komt van ons gevoel. Iets doen waardoor de ander weet dat hij of zij niet vergeten wordt. Dat bij alle minachting van systemen die mensen tot nummers maken, bij alle afschuwelijke onmenselijkheid, laten voelen dat de ander wel een mens is en zo ook wordt gezien. En dat die ertoe doet.
Het hele team is erop gericht om het contact in de kliniek te maken tot een goede ervaring, tot iets warms, tot iets menselijks.
Is ons doel dan heel erg ‘christelijk’? Nou, ik denk dat we gemaakt zijn om zo mens te zijn voor elkaar. Dat is dus christelijk, dat is hoe God ons heeft bedoeld. En wanneer we dat doen, dat we dan ons gelukkiger voelen. Ik hoor dat ook van anderen hier, sommigen die vanuit een gevoel van leegheid hier gingen werken en zo gelukkig geworden zijn.
Er zijn ook mensen die dit niet doen vanuit hun geloof in God, maar die in hun hart datzelfde verlangen voelen om liefde te delen en warmte en menselijkheid. Daarin zijn we dus niet uniek als christenen. Maar hoe kostbaar is dat als het in ons is gelegd, van de schepping af al, en we daarnaar mogen handelen. Dat is niet dapper, niet knap, niet opofferend. Dat is gewoon heel erg fijn.
Daarmee bedoel ik niet dat de plek fijn is. De onmenselijkheid en de onbelangrijkheid van mensen wordt hier elke dag keihard duidelijk. Maar ik weet dat voor God elk mens telt. Dat Hij de vader wil zijn van ieder op aarde. En misschien is dat wel de reden dat ik een stukje daarvan aan anderen wil laten proeven, aan mensen die dat wellicht niet kennen. Niet omdat ze ons dankbaar moeten zijn. Maar omdat ze hopelijk iets van God gaan ervaren. Maar misschien is dat ook al te groot gedacht.
Hetty Mulder
Hetty Mulder, gelukkige vrouw, moeder en oma. Dankbaar voor de mensen uit andere landen die mijn leven veranderd hebben. Ik wil graag Jezus volgen, maar vind het soms moeilijk om te ontdekken wie Hij echt is, om zijn stem te verstaan en helder te krijgen wat Hij tegen mij te zeggen heeft. Er zijn te veel stemmen in mijn eigen hoofd.